گفتاردرمانی همان ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری است. این نوع تراپی توسط آسیب شناسان گفتار زبان (SLP) انجام می‌شود، که اغلب به آن ها گفتاردرمان گفته می‌شود. از تکنیک های گفتاردرمانی برای بهبود ارتباط فردی افرادی که در بیان مشکل دارند استفاده می شود. اصولا گفتاردرمانی برای بهبود اختلالات گفتاری کودکان یا بزرگسالان که ممکن است در اثر آسیب یا بیماری مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی ایجاد شوند، مورد نیاز است.

چرا بعضی از افراد به گفتاردرمانی احتیاج دارند؟

چندین اختلال گفتاری و زبانی وجود دارد که با گفتاردرمانی قابل درمان هستند. این ها عبارتند از:

- اختلالات تولیدی: اختلال تولیدی باعث ناتوانی در شکل گیری صحیح صداهای خاص کلمات می‌شود. کودک مبتلا به این اختلال گفتاری ممکن است صدا اصلی کلمه را تغییر دهد و یا صدای دیگری به کلمات را اضافه کند.

- اختلالات رواني گفتار: این اختلال بر جریان، سرعت و ریتم گفتار تأثیر می گذارد. لکنت زبان از نشانه های اختلالات رواني گفتار است. فرد مبتلا به لکنت زبان در تولید صدا مشکل دارد و ممکن است گفتاری مسدود یا قطع شده داشته باشد و یا ممکن است بخشی از کلمه ها را تکرار کند. فرد مبتلا اغلب خیلی سریع صحبت می‌کند و کلمات را با هم ادغام می‌کند.

- اختلالات تشديد: اختلال تشدید هنگامی اتفاق می افتد که انسداد جریان منظم هوا در حفره های بینی یا دهان، ارتعاشات مسئول کیفیت صدا را تغییر می دهد. همچنین اگر دریچه ولوفارنکس به درستی بسته نشود، می‌تواند این مساله اتفاق بیفتد. اختلالات تشديد اغلب با شکاف کام، اختلالات عصبی و تورم لوزه مرتبط است.

- اختلالات درکی: فرد مبتلا به اختلال درکی، در درک و پردازش آنچه دیگران می گویند، مشکل دارد. این مسئله می‌تواند باعث شود وقتی کسی در حال صحبت است، فرد علاقه مند به نظر نرسد، در دنبال کردن جملات مشکل داشته باشید و یا واژگان محدودی داشته باشد. سایر اختلالات زبان، اوتیسم، کم شنوایی و آسیب دیدگی در سر می تواند منجر به اختلال زبان درکی شود.

- اختلالات بیانی: فرد مبتلا به اختلال بیانی زبان در انتقال و بیان اطلاعات مشکل دارد. اگر اختلال بیانی دارید ممکن است در ایجاد جملات دقیق مانند استفاده از افعال درست مشکل داشته باشید. این بیماری با اختلالات رشدی مانند سندرم داون و کاهش شنوایی مرتبط است. همچنین می تواند ناشی از تروما در سر یا وضعیت پزشکی باشد.

- اختلالات شناختی-ارتباطی: عدم توانایی در برقراری ارتباط به دلیل آسیب دیدگی بخشی از مغز که توانایی تفکر شما را کنترل می‌کند، به عنوان اختلال شناختی-ارتباطی شناخته می‌شود. این مساله می‌تواند به مشکلات حافظه، حل مسئله و مشکل در صحبت کردن یا گوش دادن منجر شود. این اختلال می‌تواند ناشی از مشکلات بیولوژیکی، رشد غیر طبیعی مغز، شرایط عصبی خاص، آسیب مغزی یا سکته مغزی باشد.

- زبان‌پریشی یا آفازی: این یک اختلال ارتباطی اکتسابی است که بر توانایی فرد در صحبت و درک دیگران تأثیر می‌گذارد. همچنین اغلب بر توانایی خواندن و نوشتن فرد تأثیر می‌گذارد. سکته مغزی شایعترین علت بروز آفازی است، اگرچه سایر اختلالات مغزی نیز می توانند باعث بروز آن شوند.

- اختلال تکلم حرکتی یا دیس‌آرتری: این وضعیت به دلیل ضعف یا عدم توانایی در کنترل عضلات مورد استفاده برای گفتار، با کندی یا کمبود گفتار مشخص می‌شود. این اختلال بیشتر از اختلالات سیستم عصبی و شرایطی که باعث فلج صورت یا ضعف گلو و زبان ایجاد می‌شود، مانند مالتیپل اسکلروزیس (MS)، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک جانبی (ALS) و سکته مغزی.

بیشتر بخوانید: 5 دلیل اینکه چرا همیشه احساس خستگی می‌کنید

هر آنچه که در طول گفتاردرمانی اتفاق می افتد

روند گفتاردرمانی معمولاً با ارزیابی گفتاردرمان آغاز می‌شود که نوع اختلال ارتباطی و بهترین راه برای درمان آن را مشخص می‌کند.

گفتاردرمانی برای کودکان

برای فرزند شما بسته به اختلال گفتاری وی ممکن است گفتاردرمانی در یک کلاس یا گروه کوچک یا به صورت یک به یک انجام شود. تمرین ها و فعالیت های گفتاردرمانی بسته به اختلال، سن و نیازهای فرزند شما متفاوت است. در طول گفتاردرمانی برای کودکان، گفتاردرمان ممکن است تراپی های زیر را انجام دهد:

- از صحبت کردن، بازی کردن و کتاب و تصاویر اشیاء به عنوان مداخله زبانی برای کمک به تحریک پیشرفت زبان استفاده می‌کند.

- صداها و هجا های صحیح را برای کودک در حین بازی متناسب با سن او الگوبرداری می‌کند تا به کودک یاد دهد چگونه صداهای خاصی را ایجاد کند.

- راهکارها و کارهای لازم را برای کودک و والدین یا مراقب او در مورد نحوه انجام گفتاردرمانی در خانه ارائه می دهد.

گفتاردرمانی برای بزرگسالان

گفتار درمانی برای بزرگسالان نیز برای تعیین نیازهای او و بهترین درمان، با ارزیابی شروع می شود. تمرین های گفتاردرمانی برای بزرگسالان می تواند در اصلاح گفتار، زبان و ارتباطات شناختی به آنها کمک کند. اگر یک آسیب یا وضعیت پزشکی، مانند بیماری پارکینسون یا سرطان دهان، باعث مشکل در بلع باشد، درمان آنها نیز در نظر گرفته می شود. تمرینات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- تمرینات برای بهبود حل مسئله، حافظه و فعالیت های دیگر جهت بهبود ارتباطات شناختی

- تاکتیک های مکالمه برای بهبود ارتباطات اجتماعی

- تمرینات تنفسی برای اختلالات تشديد

- تمرینات تقویت عضلات دهان

اگر می خواهید تمرین های گفتاردرمانی را در خانه انجام دهید، منابع بسیاری در دسترس است، از جمله:

- برنامه های گفتاردرمانی

- بازی ها و اسباب بازی های توسعه زبان، مانند انواع فلش کارت

- کتاب های کار

چه مدت یک فرد نیاز به گفتار درمانی دارد؟

مدت زمانی که فرد نیاز به گفتاردرمانی دارد؛ به چند عامل بستگی دارد از جمله:

- سن او

- نوع و شدت اختلال گفتار

- تعداد تکرار درمان

- زمینه پزشکی

- نیاز به درمان یک بیماری پزشکی زمینه ای

برخی از اختلالات گفتاری در دوران کودکی شروع می شوند و با افزایش سن بهبود می‌یابند، برخی دیگر تا بزرگسالی ادامه می‌یابند و به درمان و مراقبت طولانی مدت نیاز دارند. یک اختلال ارتباطی ناشی از سکته مغزی یا سایر شرایط پزشکی ممکن است با درمان و یا بهبود شرایط زمینه ای بهبود یابند.

روند گفتاردرماني تا چه اندازه موفق است؟

میزان موفقیت روند گفتاردرمانی بر اساس اختلال تحت درمان و گروه سنی فرد متفاوت است. زمان شروع گفتاردرمانی نیز می تواند در نتیجه نهایی تأثیر بگذارد. درباره گفتاردرمانی برای كودكان كوچك نشان داده شده است كه شروع زود هنگام و مشاركت والدین در خانه توانسته است روند را موفق تر کند. گفتاردرمانی می‌تواند طیف گسترده ای از تاخیرها در گفتار و زبان را در کودکان و بزرگسالان درمان کند. با مداخله اولیه، گفتاردرمانی می‌تواند ارتباطات فرد را بهبود ببخشد و اعتماد به نفس وی را تقویت کند.

سخن نهایی درباره روند گفتاردرماني

به طور کلی گفتاردرمانی می تواند به بچه ها کمک کند که واضح تر صحبت کنند. این تراپی به آنها کمک می کند تا در مورد صحبت کردن با دیگران احساس عدم اعتماد به نفس و ناامیدی نکنند. کودکانی که مشکل گفتاری دارند می توانند به کمک گفتاری درمانی از خدمات اجتماعی، عاطفی و دانشگاهی معمول بهره‌مند شوند. در مورد كودكانی كه مشكلات خواندن مانند دیسلکسی دارند، گفتاردرمانی می تواند در شنیدن و تمایز صداهای خاص كلمات به آنها كمك كند. در یک مطالعه، 70 درصد از کودکان پیش دبستانی با مشکلات گفتاری که در کلاس های گفتار درمانی شرکت کرده بودند، توانستند مهارت های گفتاری و زبانی خود به خوبی بهبود ببخشند.

کار کودک شما با یک متخصص گفتاردرمان ممکن است ماه ها یا حتی چند سال ادامه داشته باشد. زیرا بستگی به نیاز کودک شما دارد و به مرور شاهد بهبود در مشکلات فرزندتان خواهید بود. البته به یاد داشته باشید که این تراپی نمی تواند فرزند شما را "درمان" کند. درمان اصلی برای مشکلات گفتار یا زبان هنوز وجود ندارد. درمانگر باید به شما و فرزندتان راهکارهایی بدهد تا بتوانید به طور مؤثر با موانع مقابله کنید. او احتمالاً برای تقویت مهارت های فرزند شما که در حال یادگیری است، به شما نیز فعالیت هایی می‌دهد تا در خانه تمرین کنید. کودکانی بیشترین پیشرفت را دارند که در معالجه خود بیشتر مشارکت کنند.

مهم است که گفتاردرمانگر و کودک شما با هم رابطه خوبی داشته باشند. متخصص گفتار درمان باید تجربه کار با بچه های با مشکل خاص را داشته باشد. گفتاردرمانی تنها یك راه برای كمك به كودك در بهبود اختلالات مربوط به زبان و گفتار است. برای آگاهی از تراپی های دیگر، می توانید در مورد سایر خدمات ویژه تحقیق کنید. یادتان باشد که روند گفتاردرمانی آسان نیست و ممکن است ماه ها و یا حتی سال ها طول بکشد! پس صبور باشید و در کنار فرزندتان با آرامش این مسیر را به موفقیت طی کنید.